“Niech inni się bawią w hodowanie kwiatków czy socjalizmu, czy polskości, czy czego innego – ja nie …

“Niech inni się bawią w hodowanie kwiatków czy socjalizmu, czy polskości, czy czego innego – ja nie mogę”.

(“Няхай іншыя забаўляюцца гадаваннем кветак ці сацыялізму, ці польскасці, ці чаго іншага – я не магу”).

Словы Юзафа Клеменса Пілсудскага з ліста да Фелікса Перла ад 1908 года, цудоўна сведчыўшыя, што будучы Маршал не быў ні ідэйным сацыялістам, ні польскім этна-культурным нацыяналістам.

Паводле довадаў прафесара Йоанны Героўскай-Калаўр, а разам з тым і прафесара Анджэя Гарліцкага, большасць свядомага жыцця Маршал Пілсудскі прысвяціў толькі адной ідэі – адраджэнне і здабыццё незалежнасці старой Польшчы, польска-літоўскай Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў. Усё астатняе – не больш, чым сродкі ажыццяўлення той фанатычнай ідэі.

На жаль, як сцвердзіў адрэзак часу 1918-1922 гадоў, калі Юзаф Пілсудскі з’яўляўся часовым “Naczelnikiem Państwa Polskiego” і “Naczelnym Wódzem Wojska Polskiego”, Рэч Паспалітую ўдасца адрадзіць толькі як унітарную і выключна польскую дзяржаву…