18 кастрычніка 2025 г. адзначаюцца 429-я ўгодкі з дня, калі была абвешчана Берасцейская царкоўная у…
У канцы XVI стагоддзя Рэч Паспалітая, якая аб’ядноўвала землі сучаснай Польшчы, Літвы, Украіны і Беларусі, перажывала перыяд рэлігійных канфліктаў. Пасля Люблінскай уніі 1569 г. каталіцтва мацнела, а Праваслаўная Царква сутыкалася з ціскам з боку пратэстантаў і каталікоў. Некаторыя праваслаўныя біскупы, незадаволеныя падпарадкаваннем Канстанцінопальскаму патрыярхату і жадаючы абараніць свае правы, вырашылі шукаць саюза з Рымам.
У 1590-х г. біскупы Кірыла Цярлецкі (біскуп Луцкі) і Іпацій Пацей (біскуп Уладзімірскі) ініцыявалі перамовы. Яны падтрымліваліся каралём Жыгімонтам III Вазам. У 1595 г. Цярлецкі і Пацей паехалі ў Рым, дзе 23 снежня падпісалі артыкулы уніі з папам Кліментам VIII. Гэтыя артыкулы прадугледжвалі захаванне ўсходняга абраду, але прызнанне папскай юрысдыкцыі.
Асноўныя падзеі разгарнуліся падчас сабору ў Берасці, які праходзіў з 6 па 10 кастрычніка 1596 г. Мітрапаліт Міхаіл Рагоза, які падтрымліваў унію, склікаў біскупаў. Біскупы Львоўскі і Перамышльскі адмовіліся ад уніі, а князь Канстанцін Астрожскі арганізаваў антыўніяцкі сабор.
У выніку адбыліся два паралельныя сходы. Уніяты, у тым ліку Рагоза, Пацей, Цярлецкі і іншыя біскупы (агульна шэсць з васьмі), абвясцілі аб уніі з Рымам. Яны захавалі грэчаскі абрад, праваслаўную літургію, але прызналі папу галавой Царквы. Антыўніяты, пад кіраўніцтвам Астрожскага і прадстаўнікоў Канстанцінопаля, абвясцілі ўнію незаконнай і адлучылі яе прыхільнікаў.
Унія ўвайшла ў сілу 18 кастрычніка 1596 года пасля пацвярджэння каралём Жыгімонтам III.
Берасцейская унія прывяла да ўзнікнення Уніяцкай (Грэка-Каталіцкай) Царквы, якая аб’яднала большасць праваслаўных епархій у Рэчы Паспалітай. Яна ахоплівала тэрыторыі сучаснай Украіны і Беларусі, дзе пазней з’явіліся Беларуская і Украінская Грэка-Каталіцкія Цэрквы. Аднак унія выклікала таксама канфлікты: многія вернікі і духавенства адмаўляліся ад яе, што прывяло да рэлігійных канфрантацый.
У доўгатэрміновай перспектыве унія паўплывала на культурнае і рэлігійнае развіццё рэгіёну. Яна спрыяла захаванню ўсходняй традыцыі ў каталіцкім кантэксце, але таксама стала прычынай падзелу ў праваслаўнай супольнасці. У XIX–XX стагоддзях уніяты сутыкнуліся з пераследам у Расійскай імперыі і Савецкім Саюзе, але Царква захавалася і сёння мае мільёны вернікаў.