By Belkorpus Ці пражыло чалавецтва хоць дзень без вайны за сваю гісторыю? Наўрад ці. Але другая сусветная была не такая, як іншыя войны. Мільёны загінулых, разбураныя ўшчэнт гарады. Упершыню была ўжыта ядзерная зброя – вялікае дасягненне навукі ператварылася ў вялікую пагрозу для ўсёй планеты.
Нацыстаў судзілі ў Нюрнбергу. Тых, хто збег, метадычна потым шукаў Масад. Германія афіцыйна пакаялася і панесла адказнасць, і зараз немцы – ці не самыя шчырыя з тых, хто паўтарае “ніколі зноў”. Так было не заўсёды, пасля вайны дастаткова паважаных грамадзян за півам згадвалі гітлера як добрага кіраўніка. Але на дзяржаўным узроўні такія погляды ганіліся, а новыя пакаленні ўжо гадаваліся з пагардай да нацызму.
Саветам не давялося каяцца, іх не судзілі, іх злачынствы працягваліся і пасля вайны, а доказы ўсё яшчэ схаваныя ў закрытых архівах. Так выйшла, што партнёры гітлера па падзелу Польшчы зрабіліся ў працэсе вайны спачатку яго праціўнікамі, а потым – аднымі з пераможцаў. А хто ж судзіць пераможцаў. Пераможцам – павага. Пераможцам – медалі. Пераможцам – парады, і дзеткі ў форме, і крымінальныя справы для тых, хто прыкурыў ад вечнага агню.
“Ніколі зноў” не каштуе нічога, калі гэта проста словы. Калі гісторыю не ведаюць і не памятаюць. Калі ганебныя старонкі яе проста не згадваюць, прыдумляюць герояў, якіх не было, а са злодзеяў таксама лепяць герояў. Гісторыя жорстка помсціць усяму чалавецтву, калі нехта імкнецца замкнуць яе ў архівах.
І сёння мы кажам не “ніколі зноў”, а “трэба памятаць”. Памятаць і подзвігі, і злачынствы, і ахвяр, і гарады, разбураныя “вызваліцелямі”, і вёскі, спаленыя не нацыстамі. Памяць – добрая прышчэпка ад зла. І новы Нюрнберг, вядома ж.
Мы памятаем.
Жыве Беларусь!