By Belkorpus Заўтра, 5 чэрвеня, спаўняюцца чарговыя ўгодкі нараджэння выдатнага рэлігійнага дзеяча, Слугі Божага біскупа Зыгмунта Лазінскага (1870-1932). Гэтая дата – нагода не толькі ўспомніць яго самаахвярнае служэнне Каталіцкаму Касцёлу ў Беларусі, але і падкрэсліць яго выключны ўнёсак у гісторыю неаунійнага руху, які меў на мэце аднаўленне еднасці паміж хрысціянамі ўсходняга і заходняга абрадаў.
Зыгмунт Лазінскі, спачатку як біскуп Мінскі (1917-1925), а потым як першы ардынарый Пінскай дыяцэзіі (1925-1932), стаў адной з цэнтральных постацей у адраджэнні ўніі на беларускіх землях у першай палове ХХ ст. Яго дзейнасць у гэтым напрамку была асабліва плённай менавіта на Піншчыне, дзе значная частка насельніцтва захоўвала ўсходнюю літургічную традыцыю.
Факты, якія пацвярджаюць ключавую ролю біскупа Лазінскага ў неаунійным руху:
1. Арганізацыя парафій усходняга абраду: Пад яго непасрэдным кіраўніцтвам і з яго блаславення ў Пінскай дыяцэзіі пачалі актыўна стварацца парафіі візантыйска-славянскага абраду. Да канца 1920-х – пачатку 1930-х гадоў іх колькасць узрасла. Напрыклад, вядомыя неаунійныя асяродкі паўсталі ў Альбяртыне, Сынкавічах, Дзяляцічах і іншых мясцовасцях. Гэта быў практычны выраз яго пастырскай апекі над вернікамі, якія імкнуліся да еднасці з Рымам, захоўваючы сваю абрадавую спадчыну.
2. Правядзенне Пінскага дыяцэзіяльнага сіноду: Знакавай падзеяй стаў Першы Пінскі дыяцэзіяльны сінод, які адбыўся 21-23 кастрычніка 1929 г. На гэтым сінодзе пытанні ўсходняга абраду і неауніі былі аднымі з ключавых. У пастановах сіноду было асобна прапісана стаўленне да вернікаў усходняга абраду, падкрэслівалася неабходнасць павагі да іх традыцый і падтрымкі неаунійных ініцыятыў. Гэта надало руху афіцыйны статус і падтрымку на ўзроўні дыяцэзіі.
3. Арганізацыя ўнійных канферэнцый: Біскуп Лазінскі быў ініцыятарам і арганізатарам спецыяльных святарскіх канферэнцый, прысвечаных пытанням неауніі. Першая такая канферэнцыя адбылася ў Пінску ўжо ў 1927 г. Гэтыя сустрэчы мелі на мэце паглыбленне ведаў духавенства аб усходняй літургіцы, кананічным праве і гісторыі Уніі, а таксама выпрацоўку адзінай пастырскай стратэгіі. У іх бралі ўдзел як святары лацінскага абраду, так і тыя, хто ўжо служыў ва ўсходнім абрадзе.
4. Асабістая падтрымка святароў і вернікаў: Біскуп не толькі адміністрацыйна падтрымліваў неаунію, але і асабіста апекаваўся святарамі, якія пераходзілі на ўсходні абрад, а таксама вернікамі новых парафій. Ён разумеў складанасці, з якімі яны сутыкаліся, і імкнуўся аказаць ім усялякую дапамогу. Яго лісты і пастырскія пасланні сведчаць пра глыбокую зацікаўленасць у поспеху гэтай справы.
5. Бачанне неауніі як шляху да еднасці: Для біскупа Лазінскага неаунія была не проста фармальным далучэннем да Каталіцкага Касцёла, а глыбокім духоўным працэсам, шляхам да пераадолення гістарычных падзелаў і ўмацавання хрысціянскай еднасці на беларускіх землях. Ён бачыў у гэтым магчымасць узбагачэн