By Belkorpus Іпацій (у свеце Адам) Пацей (1541–1613) – выдатная і адна з ключавых постацей у рэлігійнай і палітычнай гісторыі Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай канца XVI – пачатку XVII стагоддзяў. Ён быў адным з галоўных ініцыятараў, ідэолагаў і абаронцаў Берасцейскай царкоўнай уніі 1596 года, а пазней – уніяцкім мітрапалітам Кіеўскім, Галіцкім і ўсяе Русі. Яго дзейнасць пакінула глыбокі след у гісторыі беларускага і ўкраінскага народаў.
Раннія гады і свецкая кар’ера:
Нарадзіўся Адам Львовіч Пацей каля 1541 года (дакладная дата невядомая, але лічыцца, што ён нарадзіўся 12 красавіка ці 12 жніўня) у шляхецкай сям’і герба «Вага», якая паходзіла з Берасцейшчыны (магчымыя месцы нараджэння – вёска Пацеі ці Рожанка). Яго бацька, Леў Пацей, быў каралеўскім пісарам. Адам атрымаў добрую адукацыю, верагодна, у Кракаўскай акадэміі.
Сваю кар’еру Адам Пацей пачаў на свецкай службе. Ён займаў пасады берасцейскага земскага пісара (з 1566), потым берасцейскага земскага суддзі (з 1580). У 1588 годзе стаў кашталянам берасцейскім і сенатарам Рэчы Паспалітай. Гэты досвед даў яму глыбокае разуменне палітычнай сістэмы дзяржавы і ўменне весці перамовы, што пазней спатрэбілася ў царкоўнай дзейнасці.
Пераход да духоўнага жыцця і шлях да Уніі:
Пасля смерці жонкі Ганны з Галаўня-Астрожацкіх (каля 1592 года), з якой ён меў шасцёра дзяцей, Адам Пацей прыняў рашэнне прысвяціць сябе служэнню Царкве. У 1593 годзе ён пастрыгся ў манахі пад імем Іпацій у Віленскім Траецкім манастыры.
Яго аўтарытэт і сувязі спрыялі хуткаму ўздыму па царкоўнай лесвіцы. Ужо ў тым жа 1593 годзе, пры падтрымцы князя Канстанціна Астрожскага, ён быў пасвечаны на епіскапа Уладзімірскага і Берасцейскага.
У гэты час Праваслаўная Царква ў Рэчы Паспалітай перажывала глыбокі крызіс: унутраныя канфлікты, нізкі ўзровень адукацыі духавенства, залежнасць ад свецкіх патронаў і ўмяшанне канстанцінопальскіх патрыярхаў, часта праз карумпаваных пасланцоў. Частка праваслаўнага епіскапату, уключаючы Іпація Пацея і Кірылу Тарлецкага (епіскапа Луцкага), пачала бачыць выйсце ва ўсталяванні еднасці з Рымскім Апостальскім Прастолам на ўмовах захавання ўсходняга абраду, царкоўнаславянскай мовы ў богаслужэнні, юліянскага календара і права духавенства на шлюб.
Роля ў заключэнні Берасцейскай уніі:
Іпацій Пацей стаў адным з самых актыўных і паслядоўных прыхільнікаў уніі. Ён быў яе галоўным тэарэтыкам і дыпламатам. У 1595 годзе разам з Кірылам Тарлецкім ён здзейсніў паездку ў Рым, дзе яны ад імя большасці праваслаўных епіскапаў Рэчы Паспалітай прадставілі Папу Кліменту VIII дэкларацыю аб гатоўнасці да аб’яднання. 23 снежня 1595 года ў Рыме быў афіцыйна абвешчаны акт уніі.
Вярнуўшыся на радзіму, Пацей стаў галоўным арганізатарам Берасцейскага царкоўнага сабора ў кастрычніку 1596 года. На гэтым саборы, нягледзячы на супраціўленне часткі праваслаўных іерархаў (на чале з Гедэонам Балабанам і Міхаілам Капысценскім) і свецкіх дзеячаў (у тым ліку князя Канста