By Belkorpus Мінск, 24-25 мая 1917 года ўвайшлі ў гісторыю беларускага каталіцтва як дні правядзення Першага з’езда беларускіх каталіцкіх святароў. Гэты форум стаў знакавай падзеяй у кантэксце беларускага нацыянальнага абуджэння пачатку ХХ стагоддзя і засведчыў імкненне часткі каталіцкага духавенства да беларусізацыі Царквы і падтрымкі нацыянальных памкненняў.
З’езд сабраў у Мінску каля 30 святароў з розных куткоў Беларусі. Галоўнай мэтай форуму было абмеркаванне актуальных пытанняў жыцця Каталіцкай Царквы ў Беларусі ва ўмовах новых палітычных рэалій пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 года, а таксама вызначэнне ролі духавенства ў беларускім нацыянальным руху.
Цэнтральнымі тэмамі дыскусій на з’ездзе сталі:
* Беларусізацыя Царквы: Удзельнікі з’езда актыўна абмяркоўвалі неабходнасць увядзення беларускай мовы ў набажэнствы і пропаведзі. Гучалі заклікі да таго, каб Царква стала бліжэйшай да простага беларускага народа, размаўляла з ім на роднай мове.
* Выданне рэлігійнай літаратуры па-беларуску: Святары падкрэслівалі важнасць забеспячэння вернікаў малітоўнікамі, катэхізісамі і іншай рэлігійнай літаратурай на беларускай мове.
* Роля Царквы ў нацыянальным жыцці: Абмяркоўвалася пытанне аб тым, якую пазіцыю павінна заняць Царква ў дачыненні да беларускага нацыянальнага руху і ўмацавання беларускай дзяржаўнасці. Выказваліся думкі аб неабходнасці падтрымкі нацыянальных культурна-асветніцкіх ініцыятыў.
* Арганізацыйныя пытанні: Разглядаліся пытанні царкоўнага самакіравання і неабходнасці большай аўтаноміі для беларускіх каталіцкіх структур.
Хоць з’езд не прывёў да неадкладных радыкальных зменаў у структуры і дзейнасці Царквы, ён меў важнае сімвалічнае і праграмнае значэнне. Былі прыняты рэзалюцыі, якія заклікалі да:
* Паступовага ўвядзення беларускай мовы ў царкоўнае жыццё.
* Арганізацыі выдання беларускамоўнай рэлігійнай літаратуры.
* Больш актыўнага ўдзелу святароў у беларускім нацыянальным жыцці.
Таксама на з’ездзе была створана “Хрысціянска-дэмакратычная злучанасць” (“Chryścijanskaja Demakratyčnaja Złučanaść”) – першая беларуская хрысціянска-дэмакратычная партыя, што стала важным крокам у палітычнай самаарганізацыі беларускіх каталікоў.
З’езд беларускіх каталіцкіх святароў 24-25 мая 1917 года стаў важным этапам у працэсе фарміравання беларускай нацыянальнай свядомасці сярод каталіцкага духавенства і вернікаў. Ён прадэманстраваў, што значная частка каталіцкіх святароў гатовая была падтрымаць беларускі нацыянальны рух і працаваць на карысць беларусізацыі Царквы. Ідэі, выказаныя на з’ездзе, знайшлі свой працяг у дзейнасці беларускіх каталіцкіх дзеячаў у наступныя гады, хоць і сутыкнуліся са значнымі цяжкасцямі і перашкодамі з боку як польскіх царкоўных колаў, так і пазней савецкай улады. Падзея застаецца важным сведчаннем імкнення да нацыянальнай ідэнтыфікацыі ў рэлігійным жыцці Беларусі пачатку ХХ стагоддзя.